محمدصادق هدایت‌زاده؛ سهیلا پیروزفر
دوره 1، شماره 2 ، آبان 1401، ، صفحه 415-430
چکیده
یکی از چالشی‌ترین مباحث محافل علمی و غیرعلمی در سده اخیر در اقصی نقاط جهان مسأله زنان و حقوق آنان است. جوامع اسلامی نیز از این مسأله بی‌بهره نبوده و گفتگوهای و حتی کشمکش‌های زیادی پیرامون زنان و جایگاه آنان در اسلام و فقه اسلامی صورت گرفته است. در همین راستا شاید بتوان گفت چالشی‌ترین آیه قرآن کریم پیرامون زنان آیه 34 سوره نساء هست ...
بیشتر
یکی از چالشی‌ترین مباحث محافل علمی و غیرعلمی در سده اخیر در اقصی نقاط جهان مسأله زنان و حقوق آنان است. جوامع اسلامی نیز از این مسأله بی‌بهره نبوده و گفتگوهای و حتی کشمکش‌های زیادی پیرامون زنان و جایگاه آنان در اسلام و فقه اسلامی صورت گرفته است. در همین راستا شاید بتوان گفت چالشی‌ترین آیه قرآن کریم پیرامون زنان آیه 34 سوره نساء هست که به مباحثی همچون قوامیت مردان، برتری مردان، اطاعت زنان از شوهران و ضرب زنان توسط مردان اشاره دارد. در این میان جریان‌های نواندیش همچون جریان «فمینیسم اسلامی» دیدگاه‌های متفاوتی عرضه کرده است. از این‌رو در مقاله حاضر به روش توصیفی-تحلیلی نظرات اسما بارلاس به‌عنوان یکی از نواندیشان برجسته فمینیسم اسلامی پیرامون آیه 34 سوره نساء تبیین شده و ارزیابی می‌گردد. بارلاس معتقد است سنت تفسیری پدرسالار در جوامع اسلامی به الهامات الهی قرآن بی‌توجهی کرده و برداشت‌های نادرست پدرسالارانه خود را به خواست الهی نسبت داده است. وی قوامیت را به «حفاظت و حمایت»، تفضیل را به «برتری مالی»، قانتات را به «قنوت و تسلیم در برابر خداوند، نه شوهر»، نشوز را به «اختلال در زندگی زناشویی، نه نافرمانی از تمکین شوهر» و ضرب را به «برخوردی نمادین، نه کتک زدن» تفسیر کرده است. در ادامه مقاله نشان داده شده که مبنای فکری بارلاس یعنی تاریخ‌مندی قرآن نواقصی جدی دارد و برخی نظرات قرآنی او پیرامون آیه 34 سوره نساء خلاف ظواهر قرآنی، منابغ لغوی و روایات معصومین علیهم‌السلام است.
رقیه بیرامی؛ محمدحسن صانعی‌پور
دوره 1، شماره 1 ، اردیبهشت 1401، ، صفحه 151-178
چکیده
میزان به‌کارگیری و اعتبار حدیث و سنت پیامبر(ص) در رویکرد تفسیری محققان جریان فمینیسم اسلامی در هر دوره از تطور فکری آنان متفاوت و با الگوپذیری از اندیشمندان جریان اصلاح‌طلب اسلامی بوده است. آمنه ودود محسن یکی از برجسته‌ترین چهره‌های این جریان، در کتاب «قرآن وزن» به تبعیت از فضل الرحمن نقش اندکی برای احادیث قائل بوده است. در ...
بیشتر
میزان به‌کارگیری و اعتبار حدیث و سنت پیامبر(ص) در رویکرد تفسیری محققان جریان فمینیسم اسلامی در هر دوره از تطور فکری آنان متفاوت و با الگوپذیری از اندیشمندان جریان اصلاح‌طلب اسلامی بوده است. آمنه ودود محسن یکی از برجسته‌ترین چهره‌های این جریان، در کتاب «قرآن وزن» به تبعیت از فضل الرحمن نقش اندکی برای احادیث قائل بوده است. در دورهای دیگر، او در کتاب «جهاد جنسیت» با استفاده از رویکرد بافتگرایی خالد ابوالفضل و رویکرد معناشناختی، نظریه «اعتقاد به درنگ وجدانی براساس پارادایم توحیدی» را در فهم قرآن بهکار میبرد. کاربرد حدیث در آثار جدید ودود بهوضوح قابلپیگیری نیست. با تتبع در دیدگاهها و برداشت‌های جدید وی و مقایسه آنها با آثار خالد ابوالفضل میتوان دریافت که حدیث در شکلگیری رویکرد نوین تفسیری ودود و اقدام جنجالبرانگیز او در امامت جماعت نماز در سال 2005 میلادی نقش مهمی دارد. این مسأله با بررسی استنادهای روایی خالد ابوالفضل در تحلیل آیه 34 سوره نساء و معنای نشوز در آن و استنادش به حدیث «ام ورقه» در صدور فتوا برای اثبات امامت جماعت زنان در نماز، مشخص میشود.