نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• مریم نصراصفهانی

استادیار پژوهشکده مطالعات اجتماعی در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

این مقاله مروری انتقادی است بر یک تجربه پژوهشی نو در فلسفه اخلاق اسلامی: کتاب فلسفه اخلاق جنسیتی‌شده؛ فلسفه اخلاق اسلامیِ کلاسیک در باب نفس، خانواده و جامعه، نوشته زهرا ایوبی، منتشر شده در انتشارات دانشگاه کلمبیا به سال 2019. نوبسنده این کتاب با بررسی سه کتاب کیمیای سعادت نوشته غزالی، اخلاق ناصری نوشته خواجه نصیرالدین طوسی و اخلاق جلالی نوشته دوانی ادعا کرده است اخلاق اسلامی معرفی شده در آثار این متفکران ماهیتی «اخراج‌گر» دارد که مبتنی بر اِعمالِ قدرت مردان زبده بر زنان و مردان طبقات پایین‌تر است و عدالت مورد بحث در این آثار بر پایه نابرابری استوار است. نویسنده پس از بررسی این آثار بیان می‌کند که باید از تعریف انسان به مثابه حیوان عاقل عبور کرده و عقل را از اخراج‌گری رها کنیم. در بررسی این اثر تأیید کردیم که این نوع تفسیر از آثار نوشته شده در قلمرو فلسفه اخلاق اسلامی قابلیت‌های بسیاری برای احیای متون کهن و گفت و گوی انتقادی با سنت برای فهم امروز فراهم می‌کند و اتفاقی فرخنده است، اما نویسنده این کتاب مطالعه خود را بیش از آنکه با مداقه در جزئیات متون مورد بحث انجام دهد، درچارچوب نظریات فلسفه فمینیستی غربی درباره تاریخ فلسفه پیش برده است و همین باعث شده تا نتواند دستاوردهای اصیلی، متناسب با زمینه‌ پژوهشی که انتخاب کرده به‌دست آورد و جامعه دانشگاهی را از ظرافت‌ها و امکان‌های اینگونه مطالعاتِ معاصر در فلسفه اسلامی بهره‌مند کند.

کلیدواژه‌ها

• فلسفه اخلاق اسلامی
• اخلاق جنسیتی‌شده
• کیمیای سعادت
• اخلاق ناصری
• اخلاق جلالی