نقد و بررسی شبهه «وجود تعارض در قرآن» نزد خاورشناسان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار دانشگاه علوم و فنون قرآن، تهران، ایران

چکیده

شبهه وجود تعارض و تناقض میان آیات قرآن کریم از همان قرون نخستین ظهور اسلام میان مسلمانان و غیرمسلمانان مطرح­ می­شده و امروزه نیز گروهی از خاورشناسان همین شبهه را بیان کرده و برای آن نمونه ارائه می­دهند. به‌طور‌کلی روش پژوهش مستشرقان در زمینه علوم اسلامی اشکال‌هایی دارد که می­توان آنها را چنین برشمرد: دخیل­نمودن ذهنیت­ها و پیش­فرض­ها در مباحث، توجه به تناسب سیاقی بدون درنظر گرفتن تناسب موقعیتی، نگاه غیر وحیانی به قرآن، ضعف علمی، مراجعه به منابع نادرست، ضعیف و قیاس­های نادرست قرآن با متون مقدس. همچنین علل ایجاد توهم تعارض نزد خاورشناسان عبارتنداز: بی­توجهی به ظرایف نحوی، عدم آشنایی کافی با بلاغت زبان عربی، عدم توجه به مباحث علوم قرآنی و عدم توجه به ساختار قرآن.

قرآن کریم.
ابراهیم، مصطفی؛ زیات، احمدحسن؛ حامد، عبدالقادر؛ و نجار، محمدعلی (بی‌تا). المعجم الوسیط (جلد: ۱ الی 5). اسکندریه: دار الدعوة.
‏‫ابن‌فارس، ابوالحسین احمد (۱۴۰۴ق). مقاییس اللغة. نجف:  مرکز النشر.
‏‫ابن‌منظور، محمد بن مکرم (۱۴۰۵ق). لسان العرب (جلد 1 الی 10). قم: ادب الحوزه.
‏‫ابن‌بابویه، محمد بن علی. (۱۴۱۶ق). التوحید (صدوق). (محمد بن علی ابن‌بابویه و هاشم حسینی طهرانی، مترجمان). قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
‏‫احمدی، حبیب‌الله (۱۳۷۹). پژوهشی در علوم قرآن. قم: اسلامی.
‏‫اسکندر‌لو، محمدجواد (۱۳۸۷). مستشرقان و تاریخ‌گذاری قرآن. قم: پژوهش‌های تفسیر و علوم قرآن.
‏‫الرضی، محمد بن الحسین (۱۴۰۷ق). تلخیص البیان فی مجازات القرآن. قم: الطبع و النشر.
‏‫المقدادی، فؤادکاظم (۱۴۱۶ق). الاسلام و شبهات المستشرقین. قم: المجمع العالمی لاهل البیت علیهم‌السلام.
‏‫بدوی، عبدالرحمن (۱۳۸۸). دفاع از قرآن در برابر آراء خاورشناسان (سیدحسین سیدی، مترجم). مشهد: شرکت به نشر.
‏‫حمدی‌زقروق، محمود (۱۴۲۶ق). حقائق الاسلام فی مواجهة شبهات المشککین. لبنان: النشر المجلس الاعلی للشؤون الاسلامیة.
‏‫خویی، سیدابوالقاسم (۱۳۹۴). البیان فی تفسیر القرآن. نجف: اعلمی.
‏‫زبیدی، سید محمدمرتضی بن محمدالحسینی ( بی‌تا). تاج العروس (خلیل‌ابراهیم عبدالمنعم و سیدمحمدمحمود کریم، محققین) (جلد 1 الی 25). بیروت: دار الکتب العلمیة.
‏‫زرقانی، محمد عبد العظیم (بی‌تا). مناهل العرفان فی علوم القرآن. بیروت: دار الکتب.
‏‫زرکشی، بدرالدین محمد بن عبدالله (۱۴۲۲ق). البرهان فی علوم القرآن. (محمدابالفضل ابراهیم، محقق). بیروت: دار الکتب العلمیة.
‏‫سبحانی، جعفر (۱۳۶۴). تفسیر آیات مشکله قرآن. قم: نشر و تبلیغ.
‏‫سیاح، احمد (۱۳۶۶). فرهنگ جامع (جلد 1 الی 5). تهران: اسلام.
‏‫سیوطی، جلال‌الدین عبدالرحمن (بی‌تا). الإتقان فی علوم القرآن (محمداباالفضل ابراهیم، مصحح) (جلد 1 الی 4). بیروت: منشورات رضی.
‏‫شریف‌الرضی، محمد بن حسین؛ و علی بن ابی طالب (۱۳۷۹). نهج‌البلاغة (محمد دشتی، مترجم‏). قم: مشهور.
‏‫طباطبایی، سیدمحمدحسین (۱۳۹۱). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: اسماعیلیان.
‏‫طبرسی، فضل بن حسن (۱۴۰۸ق). مجمع البیان (فضل‌الله یزدی‌طباطبایی و هاشم رسولی؛ مصحح). نجف: دار المعرفة.
‏‫علوم‌مقدم، محمد. (۱۳۶۴). جلوه جما.تهران: امیرکبیر.
‏‫فراهیدی، الخلیل بن احمد (۱۴۱۰). کتاب العین. (مهدی مخزومی و ابراهیم سامرائی؛ محققین) (جلد 1 الی 2). اسکندریه: دارالهجرة.
‏‫قرشی، سیدعلی‌اکبر (بی‌تا). قاموس قرآن (جلد 1 الی 6). قم: دار الکتب الإسلامیة.
‏‫کزازی، میرجلال‌الدین (۱۳۶۸). زیباشناسی سخن پارسی. تهران: مرکز.
‏‫مظفر، محمدرضا (۱۳۸۴). اصول فقه. قم: بوستان کتاب.
‏‫مظفر، محمدرضا (۱۴۱۵). منطق. قم: اسماعیلیان.
‏‫معرفت، محمدهادی (۱۴۱۱). التمهید فی علوم القرآن. قم: النشر الاسلامی.
‏‫معرفت، محمدهادی (۱۳۸۸). نقد شبهات (حسن حکیم‌باشی، علی‌اکبر رستمی، میرزا علیزاده، مترجمان). قم: تمهید.
‏‫میرمحمدی، ابوالفضل (۱۳۷۷). تاریخ و علوم قرآن. قم: اسلامی.
‏‫همایی، میرجلال‌الدین (۱۳۷۰). معانی و بیان. تهران: هما.
  • تاریخ دریافت: 12 بهمن 1400
  • تاریخ بازنگری: 14 بهمن 1400
  • تاریخ پذیرش: 01 تیر 1401