نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشکده ادبیات و زبان‌های خارجی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

2 دانشیار علوم قرآن و حدیث، دانشکده ادبیات و زبان‌های خارجی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

چکیده

در قرن معاصر با تأثیرپذیری از افکار سید جمال­الدین اسدآبادی، نیازها و شرایط سیاسی- اجتماعی جامعه، جریانی به نام «قرآنیان شیعه» در ایران شکل گرفت که بارزترین مشخصه آنان، کنار نهادن احادیث ائمه(ع) در فهم قرآن شناخته‌شده است. مطالعه آثار آنان نشان می­دهد، دیدگاه‌شان با سایر قرانیون تفاوت‌هایی را دارد. هدف این نوشتار بررسی نقش سنت در مبنا و رویکرد منتسبین به این جریان با استناد به نصوص خودشان است، ازاین‌رو با روش تحلیلی-توصیفی، دیدگاه آنان در سه موضوع (تفسیر و تأویل، کفایت قرآن (بهره­مندی از سنت در مباحث اعتقادی و نیز در تبیین احکام و جزئیات)، شروط پذیرش روایت) جمع‌آوری و فارغ از ارزیابی صحت واکاوی شده است. یافته­ها حاکی از آن است که با این حجم از تفاوت­ها و تناقضات، خطا در به‌کارگیری رویکردها و...، جریان به‌حساب آوردن آنان موضوعی قابل‌تأمل است. از تناقض بین آراء آنان با یکدیگر، عدم پایبندی به مبانی و تغییر نظراتشان در طول حیات فکری­شان، سستی مبانی آنان نتیجه می­شود.

کلیدواژه‌ها

قرآن کریم.
الهی‌بخش، خادم‌حسین (1421ق). القرآنیون و شباهتم حول السنة (چاپ دوم). طائف: مکتب الصدیق.
برقعی‌قّمی، ابوالفضل (1386). عرض اخبار اصول بر قرآن و عقول (چاپ دوم). بی­جا.
برقعی‌قّمی، ابوالفضل (بی­تا-1). تابشی از قرآن. بی­جا.
برقعی‌قّمی، ابوالفضل (بی­تا-2). قرآن برای همه. بی­جا.
برقعی‌قّمی، ابوالفضل (بی­تا-4). خرافات وفور در زیارات قبور. بی­جا.
برقعی‌قّمی، ابوالفضل (بی­تا-3). نقد مراجعات (تحقیق: عبدالله سلمان، ترجمه: حنیف زرنگار). بی­جا.
تصدیقی‌شاهرضایی، علی (1393). نقد و بررسی آرای قرآنی و حدیثی قرآنیان شیعه (رساله دکتری). دانشگاه قم، قم، ایران.
تقوی، صادق (1326). یک روش جدید و علمی برای از بین بردن کلیه اختلافات جزئی مسلمانان. بی­جا.
جعفریان، رسول؛ و خرقانی روحانی، سیداسدالله (1382). نوگرای روزگار مشروطه و رضاشاه (چاپ اول). تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
حسینی‌طباطبایی، مصطفی (بی­تا-1). راهی به سوی وحدت اسلامی. بی­جا.
حسینی‌طباطبایی، مصطفی (بی­تا-2). بازنگری در معانی قرآن، بی‌جا.
حسینی‌طباطبایی، مصطفی (بی­تا-3). فتح الباری فیما روی عن علی(ع) فی تفسیر القرآن. بی­جا.
حسینی‌طباطبایی، مصطفی (بی­تا-4). بررسی روایات ساختگی در کتب حدیث (نقد کتب حدیث). بی­جا.
حسینی‌طباطبایی، مصطفی (بی­تا-5). دفاع از شمشیر اسلام. بی­جا.
حسینی‌طباطبایی، مصطفی (بی­تا-6). بررسی آرای اخباری و اصولی. بی‌جا.
خرقانی، اسدالله (بی­تا). محو الموهوم و سهو المعلوم. بی­جا.
خلیلی‌آشتیانی، سمیه؛ و باقری، مسعود (1397). حروف مقطعه از منظر احادیث و مفسران با تکیه بر آراء قرآن بسندگان ایرانی، فصلنامه سفینه، 16(67)، 47-65.
سنگلجی، شریعت (1386). توحید عبادت (چاپ سوم). تهران: دانش.
سنگلجی، شریعت (بی­تا). کلید فهم قرآن (چاپ پنجم). بی­جا.
سنگلجی، شریعت (1323). محو الموهوم. بی­جا.
شعار، یوسف (1369). تفسیرآیات مشکله (چاپ سوم). تهران: مجلس تفسیر قرآن.
شعار، یوسف (1351). مجلس تفسیر تبریز، زندگی­نامه علامه فقید مفسر شهیر قرآن مجید شادروان آقای حاج میرزا یوسف شعار. تبریز: شفق.
فریدتنکابنی، عبدالوهاب (1356-1). اسلام چنان‌که بود. بی­جا.
فریدتنکابنی، عبدالوهاب (1356-2). اسلام و رجعت. بی­جا.
قلمداران، حیدرعلی (1384). خلافت و امامت (چاپ اول). تهران: هدایت.
قلمداران، حیدرعلی (1388). بحث شفاعت (اسحاق دبیری، تصحیح) (چاپ اول). تهران: حقیقت.
قلمداران، حیدرعلی (بی­تا-1). ارمغان آسمان در بیان عوامل و علل ارتقا و انحطاط مسلمانان، بی­جا.
قلمداران، حیدرعلی (بی­تا-2). زیارت قبور بین حقیقت و خرافات. بی­جا.
قلمداران، حیدرعلی (بی­تا-3). بحثی عمیق پیرامون مسأله خمس مأخوذ از کتاب و سنت. بی­جا.
کسروی، احمد (1383). تاریخ مشروطه ایران (چاپ 20). تهران: امیرکبیر.
کلینی، محمد بن یعقوب (1365). الکافی. تهران دارالکتب السلامیة.
ممقانی، اسدالله (1329). مسلک الامام فی سلامة السلام. تبریز: مطبعة اسکندارنی.
نیشابوری، محمدحجاج (بی­تا). صحیح مسلم. بیروت: دارالفکر.