نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

پژوهشگر پژوهشگاه قرآن و حدیث، پژوهشکده تفسیر اهل‌بیت(ع)، قم، ایران

چکیده

دنیل مدیگن در کتاب خودانگاره قرآن نظریه خاصی را درباره معنای «کتاب» در قرآن براساس روش معناشناسی توشیهیکو ایزوتسو ارائه کرده ‌است که به نفی معنای متعارف کتاب و حصر آن در علم و مشیت الهی می‌انجامد. این نظریه تاکنون، چه در مجامع علمی غرب و چه در عالم اسلام، چنان‌که بایدوشاید نقد نشده و ازاین‌رو بسیاری آن را تلقی به قبول کرده و مبنای نظریه‌های دیگری در فهم دیگر موضوعات قرآنی قرار داده‌اند. این مقاله با مبنا قرار دادن نظریه معناشناسی ایزوتسو، به داوری درباره تلاش مدیگن می‌پردازد و نشان می‌دهد که حتی اگر فقط از همین زاویه کار او را ارزیابی کنیم، نمی‌توانیم تحقیق او را الگوبرداری از روش ایزوتسو بدانیم و ازاین‌رو، باید به نتایج تحلیل‌های او به دیده تردید نگریست، زیرا تلاش مدیگن چه از لحاظ روش و رویکرد و چه ازلحاظ نوع بهره‌گیری از منابع، چنان متفاوت از ایزوتسوست که اساساً نمی‌توان کار او را براساس معناشناسی ایزوتسویی دانست.

کلیدواژه‌ها

آذرنوش، آذرتاش (1353) نگاهی به تاریخچۀ انتقاد در شعر جاهلی عرب، معارف اسلامی، 18، 29-21.
الاسد، ناصرالدین (1988) مصادر الشعر الجاهلی و قیمته التاریخیة؛ الطبعة السابعة، بیروت: دارالجیل.
ایزوتسو، توشیهیکو (1378) مفاهیم اخلاقی- دینی در قرآن مجید، ترجمه فریدون بدره‌ای، تهران: فرزان.
ایزوتسو، توشیهیکو (1391) خدا و انسان در قرآن، ترجمه احمد آرام، چاپ هفتم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
دهخدا، علی‌اکبر (1373) لغت‌نامه دهخدا، ج14، تهران: دانشگاه تهران.
شریفی، علی (1392) نقد و بررسی آرای ایزوتسو در حوزه معناشناسی قرآن کریم، حکمت معاصر، 15، 103-81.
شریفی، علی (1394) معناشناسی قرآن در اندیشۀ شرق‌شناسان با تأکید بر ایزوتسو، قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.
شولر، گریگور (1393) شفاهی و مکتوب در نخستین سده‌های اسلامی، ترجمه نصرت نیل‌ساز، چاپ دوم، تهران: حکمت.
لطفی، سیدمهدی (1393) بررسی و نقد معناشناسی قرآنی ایزوتسو، پژوهش‌های زبان‌شناختی قرآن، 6، 52-39.
Anderson, G. W. et al (1990). Theologisches Wörterbuch zum Alten Testament, Vol. 7, Stuttgart: W. Kohlhammer.
Cooper, G. M (2003). “Review of Quran’s Self-Image”, Journal of the American Oriental Society, 123 (1), 8-247.
Graham, W. A., & Graham, W. A. (1993). Beyond the Written word: Oral aspects of Scripture in the History of Religion. Cambridge University Press.
Griffith, S. H. (2013). The Bible in Arabic: the Scriptures of the" People of the Book" in the Language of Islam (Vol. 48). Princeton University Press.
Hoyland, R (2008). “The Inscription of Zuhayr, the oldest Islamic Inscription (24 AH/ 644 CE), the Rise of the Arabic Script and the Nature of the Early Islamic State”, Arabian Archaeology and Epigraphy, 19 (2), p.p. 210-237.
Hoyland, R. (2004). Language & Identity: The Twin Histories of Arabic and Aramaic (and: Why did Aramaic succeed where Greek failed?). Scripta Classica Israelica, 23, 183-199.
Hoyland, R. G. (2011). The Jews of the Hijaz in the Qurʾān and in their Inscriptions. In New Perspectives on the Qur'an, 113-138.
Madigan, D. (2001). The Quran’s Self-Image: Writing and Authority in Islam’s Scripture, Princtone and Oxford: Princtone University Press.
McAuliffe, J. D (2006). “Review of Quran’s Self-Image”, Journal of Near Eastern Studies, 65 (3), 8-207.
Meisami, J. S., & Starkey, P. (Eds.). (1998). Encyclopedia of Arabic Literature (Vol. 2). Taylor & Francis.
Neuwirth, A. (2010). Two Faces of the Quran: Quran and Mushaf. Oral Tradition, 25(1).
Rippin, A. (2013). Contemporary Scholarly Understandings of Quranic Coherence. Al-Bayan: Journal of Qur'an and Hadith Studies, 11(2), 1-14.
Sinai, N. (2006). Quranic Self-Referentiality as a Strategy of Self-Authorization. Stefan Wild (Hg.), Self-Referentiality in the Quran, Wiesbaden, 103-134.
Stewart, D. J. (2012). The Mysterious Letters and other Formal Features of the Quran in Light of Greek and Babylonian Oracular Texts. In New Perspectives on the Quran, 345-370.
Toorawa, S. M (2006). “Modern Arabic Literature and the Quran”, in Glenda Abramson and Hilary Kilpatrick (eds.), Religious Perspectives in Modern Muslim and Jewish Literatures, London and New York: Routledge.
Wild, S. (Ed.). (2006). Self-referentiality in the Quran (Vol. 11). Otto Harrassowitz Verlag.