نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانش‌آموخته دکترای تاریخ اسلام، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
2 استادیار گروه تاریخ، دانشگاه اراک، اراک، ایران
چکیده
اندیشه سیاسی إسرار احمد بازتاب سه جریان فکری است که از آزاد، اقبال و مودودی شروع‌شده بود، اما این اندیشه‌ها در فرآیند زمانی و ذیل شرایط سیاسی- اجتماعی، تأثیر خود را نشان دادند. مسأله اساسی پیش‌ِرو، شناساندن تحول فکری وی، در فرآیندی زمانی و زمینه‌ای تاریخی و تبیین اندیشه‌های سیاسی این متفکر و نظریه‌پرداز است. براساس روش تاریخی-تحلیلی، احمد نخست تابع افکار آزاد در ایده بازگشت به قرآن و اندیشه اصلاح فکریِ اقبال بود و در راستای دنبال کردن این اهداف، «مرکز انجمن خدام القرآن» را در سال 1972 میلادی بنیان نمود و نخستین کتابش را نیز در همین چهارچوب تألیف کرد. در مرحله بعد، تأثیر تفکر انقلابی مودودی و اصلاحی اقبال بیشتر نمایان شد و «تنظیم اسلامی» را در 1975میلادی راه‌اندازی کرد، سرانجام با بازگشت به اندیشه آزاد در جنبش خلافت و انقلاب اسلامی مودودی، در سال 1991 میلادی «تحریک الخلافت» را به‌منظور انقلاب همه‌جانبه و استقرار نظام خلافت تشکیل داد. نظریه سیاسی احمد در مرحله اخیر، ترکیبی از نگرش سنتی اهل سنت در باب خلافت و شیوه‌های مدرن غربی درباره حکومت نیز بود. در این نگرش چند عنصر اساسی آشکار است که به‌ترتیب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: قائل شدن به اهل ذمه، محدود شدن نقش زنان در انتخابات، انتخاب خلیفه از سوی مردم برای یک دوره زمانی محدود، نقش اجتهاد و جهاد تبلیغی.
کلیدواژه‌ها
)