نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
استادیار دینشناسی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران
چکیده
نقد تاریخی به‌ویژه ازآن‌جهت موردِتوجه نواندیشان دینی بوده که تصور می‌شده می‌توان اسلامی نوگرا و اصیل را در خاستگاه تاریخی‌اش تصور کرد که با باور و عمل مسلمانانِ دوران بعد تفاوت داشته است. اما این نگاه تاریخی مشکلات الهیاتی، تاریخ‌پژوهانه و سیاسی دارد. در این نوشتار به بررسی سه اثر درباره حقوق و آزادی‌های زنان که با توجه به‌نقد تاریخی نوشته‌شده‌اند، پرداخته خواهد شد. این آثار عبارتنداز: قرآن و زن اثر آمنه ودود؛ زنان مؤمن در اسلام اثر اسماء بارلاس؛ و حجاب شرعی در عصر پیامبر(ص) از امیرحسین ترکاشوند. نویسندگان سه کتاب مزبور با این پیش‌فرض که حکم خدا با دریافت ما از آن تفاوت دارد، می‌کوشند زندگی دینی را باارزش‌های عادلانه سازگار و این هدف را با اتخاذِ ساختار روشنِ پژوهشی محقق سازند، اما در این آثار اشکالاتی هم وجود دارد. نویسندگان رویکرد الهیاتی‌شان را در تفسیر، به‌طور سازوار حفظ نمی‌کنند، به‌صورت گزینشی از منابع استفاده می‌کنند، در تحلیلشان گاه مقوله‌های مدرن را بر آثار پیشامدرن تحمیل می‌کنند، به تجربه‌های خاص بدن زنانه و مردانه توجهی ندارند، در منابع اصلی از نکاتی که قابلیت تفسیر مردسالارانه دارند چشم‌پوشی می‌کنند و به قرآن‌بسندگی دچار شده‌اند. توجه به این مشکلات می‌تواند به ما کمک کند تا نگاه عادلانه به متون دینی را با دقت روشی و محتوایی در تحلیل متون همراه کنیم.
کلیدواژه‌ها
)