علی کاشی؛ سیدمحمدهادی گرامی
دوره 1، شماره 2 ، آبان 1401، ، صفحه 579-598
چکیده
صالح بن سهل به رغم مورد وثوق قرار گرفتن توسط برخی از علماء و بزرگان اسلام نظیر علی بن ابراهیمقمی، مورد اتهام اندیشه‌های غالیانه توسط برخی دیگر مانند ابن غضائری بوده است. با توجه به اختلاف‌نظر گسترده علمای علم رجال در مورد میزان ثقایت صالح بن سهل، در این مقاله با روش تحلیلی و رویکرد تاریخی با استفاده از ...
بیشتر
صالح بن سهل به رغم مورد وثوق قرار گرفتن توسط برخی از علماء و بزرگان اسلام نظیر علی بن ابراهیمقمی، مورد اتهام اندیشه‌های غالیانه توسط برخی دیگر مانند ابن غضائری بوده است. با توجه به اختلاف‌نظر گسترده علمای علم رجال در مورد میزان ثقایت صالح بن سهل، در این مقاله با روش تحلیلی و رویکرد تاریخی با استفاده از ابزارهای نقد درونی و بیرونی، به بررسی این موضوع میپردازیم.برای رسیدن به تحلیلی مناسب از این تعارضها، ابتدا گزارش‌های رجالی و احادیث مربوط به صالح بن سهل همدانی را موردبررسی قرار میدهیم و تعارضها میان گزارشها و تحلیلها را شناسایی میکنیم. سپس در سه سطح رجالی، مؤلفهای و جریانی تعارضها را تحلیل میکنیم تا تصویر روشن و جامعی از اعتقادات و شخصیت صالح بن سهل همدانی به‌دست آوریم و چرایی شکل‌گیری تعارضات را در یک تصویر کلی بهتر بفهمیم.
مسعود شیربچه؛ معظم وطنخواه
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 29 مرداد 1402
چکیده
گرایش ایرانیان به تشیع و تعلق خاطر و هواداری آنان از خاندان علوی به همان اولین قرن پیدایش اسلام بازمی‌گردد. در واقع از همان آغاز دوران خلافت پس از مرگ پیامبر (ص) ایرانیان از خاندان پیامبر، که تنها به واسطۀ حضرت زهرا (ع) و علی (ع) بدو متصل می‌شدند، دفاع نموده‌اند. جستجو در منابع تاریخی و بررسی جایگاه علویان در قرون اولیه بسیار مهم است. ...
بیشتر
گرایش ایرانیان به تشیع و تعلق خاطر و هواداری آنان از خاندان علوی به همان اولین قرن پیدایش اسلام بازمی‌گردد. در واقع از همان آغاز دوران خلافت پس از مرگ پیامبر (ص) ایرانیان از خاندان پیامبر، که تنها به واسطۀ حضرت زهرا (ع) و علی (ع) بدو متصل می‌شدند، دفاع نموده‌اند. جستجو در منابع تاریخی و بررسی جایگاه علویان در قرون اولیه بسیار مهم است. متاسفانه منابع به زبان فارسی درین باب بسیار اندک شمار است و نگاهی به مراجع نویسندۀ این مقاله-ترزا برنهایمر- نشان می‌دهد که تا چه حد نسبت به ترجمۀ آثار و بررسی‌ها درباب علویان کم‌کاری شده است. یکی از مهم‌ترین آثار در این حوزه کتاب اعیان نیشابور نوشتۀ ریچارد بولیت است که بر خلاف آنچه دکتر شفیعی گفته چیزی بسیار بیشتر و گسترده‌تر از «تحلیلی از کتاب تاریخ نیشابور حاکم» است (حاکم، تاریخ نیشابور، ص 25) و بولیت با دانش گستردۀ خود چگونگی شکل‌گیری پایگاه اجتماعی اشرافیّت سادات را شرح می‌دهد. در این باره دکتر ترازا برنهایمر نیز کتاب بسیار مهمی دارد که در پانوشت‌های خویش بدان ارجاع کرده است. مقالۀ حاضر یکی از بررسی‌های مهم در باب پیدایش علویان و تثبیت جایگاه و پایگاه اجتماعی ایشان به‌واسطۀ دو عامل مهم انتساب به خاندان نبی‌اکرم و همچنین پرداختن ایشان به علوم دینی است. البته در پس این دو عامل می‌باید مقابلۀ ایرانیان با ظلم و برتری‌جویی‌های امویان و عباسیان را نیز در نظر داشت. دکتر ترزا برنهایمر دانش‌آموختۀ رشتۀ مطالعات شرق دانشگاه لندن است و حتی از مقالۀ حاضر نیز می‌توان وسعت دانش و دقت وی را در جستجوی منابع دست اول و دوم یافت. مقالۀ حاضر از مجلۀ مطالعات آسیایی گرفته شده است.
علی کریمپور قراملکی
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 29 مرداد 1402
چکیده
مقوله نسخ، در میان موضوعات علوم قرآنی، یکی از مباحث مهم علوم قرآنی و تفسیری محسوب میشود. قرآن پژوهان، در زمانهای گذشته، به دلیل نقش آن در فهم و درک مفاد آیات، مهم می دانستند. اما امروزه، برخی از مستشرقان، همچون: نولدکه، دیوید پاورز، جان برتن و سایرین، قول به وجود نسخ را معلول وجود تناقض در قران دانسته و آن را بهانه‌ای برای تضعیف قرآن ...
بیشتر
مقوله نسخ، در میان موضوعات علوم قرآنی، یکی از مباحث مهم علوم قرآنی و تفسیری محسوب میشود. قرآن پژوهان، در زمانهای گذشته، به دلیل نقش آن در فهم و درک مفاد آیات، مهم می دانستند. اما امروزه، برخی از مستشرقان، همچون: نولدکه، دیوید پاورز، جان برتن و سایرین، قول به وجود نسخ را معلول وجود تناقض در قران دانسته و آن را بهانه‌ای برای تضعیف قرآن میخواهند جلوه بدهند. اثبات صلابت و مصونیت قرآن، مستلزم نقد و بررسی ادعای فوق است. پژوهش و تحقیق کنونی بر اساس روش تحلیلی – توصیفی به همراه مطالعه کتابخانه‌ای، معطوف به این حقیقت واضح است که به دلیل واهی و سست بودن ادله و شواهد مستشرقان، هیچگونه تلازمی بین قول به نسخ و تناقض بر قرار نمیباشد. اعجازی که قرآن، از آن برخوردار است تصور هر گونه تناقضی را در باره معانی خود، نافی و منکر است، لذا خواه نسخ را قائل بشویم یا نشویم. قرآن برای همیشه، جاودانه و حهانی بوده و خواهد بود.
مریم نصراصفهانی
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 29 مرداد 1402
چکیده
این مقاله مروری انتقادی است بر یک تجربه پژوهشی نو در فلسفه اخلاق اسلامی: کتاب فلسفه اخلاق جنسیتی‌شده؛ فلسفه اخلاق اسلامیِ کلاسیک در باب نفس، خانواده و جامعه، نوشته زهرا ایوبی، منتشر شده در انتشارات دانشگاه کلمبیا به سال 2019. نوبسنده این کتاب با بررسی سه کتاب کیمیای سعادت نوشته غزالی، اخلاق ناصری نوشته خواجه نصیرالدین طوسی و اخلاق ...
بیشتر
این مقاله مروری انتقادی است بر یک تجربه پژوهشی نو در فلسفه اخلاق اسلامی: کتاب فلسفه اخلاق جنسیتی‌شده؛ فلسفه اخلاق اسلامیِ کلاسیک در باب نفس، خانواده و جامعه، نوشته زهرا ایوبی، منتشر شده در انتشارات دانشگاه کلمبیا به سال 2019. نوبسنده این کتاب با بررسی سه کتاب کیمیای سعادت نوشته غزالی، اخلاق ناصری نوشته خواجه نصیرالدین طوسی و اخلاق جلالی نوشته دوانی ادعا کرده است اخلاق اسلامی معرفی شده در آثار این متفکران ماهیتی «اخراج‌گر» دارد که مبتنی بر اِعمالِ قدرت مردان زبده بر زنان و مردان طبقات پایین‌تر است و عدالت مورد بحث در این آثار بر پایه نابرابری استوار است. نویسنده پس از بررسی این آثار بیان می‌کند که باید از تعریف انسان به مثابه حیوان عاقل عبور کرده و عقل را از اخراج‌گری رها کنیم. در بررسی این اثر تأیید کردیم که این نوع تفسیر از آثار نوشته شده در قلمرو فلسفه اخلاق اسلامی قابلیت‌های بسیاری برای احیای متون کهن و گفت و گوی انتقادی با سنت برای فهم امروز فراهم می‌کند و اتفاقی فرخنده است، اما نویسنده این کتاب مطالعه خود را بیش از آنکه با مداقه در جزئیات متون مورد بحث انجام دهد، درچارچوب نظریات فلسفه فمینیستی غربی درباره تاریخ فلسفه پیش برده است و همین باعث شده تا نتواند دستاوردهای اصیلی، متناسب با زمینه پژوهشی که انتخاب کرده به‌دست آورد و جامعه دانشگاهی را از ظرافت‌ها و امکان‌های اینگونه مطالعاتِ معاصر در فلسفه اسلامی بهره‌مند کند.
زینب شمس؛ محسن قاسم پور
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 29 مرداد 1402
چکیده
در قرن معاصر با تأثیرپذیری از افکار سیّد جمال‌الدین اسدآبادی، نیازها و شرایط سیاسی- اجتماعی جامعه، جریانی به نام"قرآنیان شیعه" در ایران شکل گرفت که بارزترین مشخصه‌ی آنان، کنار نهادن احادیث ائمه(ع) در فهم قرآن شناخته شده است. مطالعه آثار آنان نشان می‌دهد، دیدگاهشان با قرآنیون اهل سنت تفاوت‌هایی دارد. هدف این نوشتار بررسی نقش ...
بیشتر
در قرن معاصر با تأثیرپذیری از افکار سیّد جمال‌الدین اسدآبادی، نیازها و شرایط سیاسی- اجتماعی جامعه، جریانی به نام"قرآنیان شیعه" در ایران شکل گرفت که بارزترین مشخصه‌ی آنان، کنار نهادن احادیث ائمه(ع) در فهم قرآن شناخته شده است. مطالعه آثار آنان نشان می‌دهد، دیدگاهشان با قرآنیون اهل سنت تفاوت‌هایی دارد. هدف این نوشتار بررسی نقش سنّت در مبنا و رویکرد منتسبین به این جریان با استناد به نصوص خودشان است، از این رو با روش تحلیلی-توصیفی، دیدگاه آنان در سه موضوع (تفسیر و تأویل، کفایت قرآن(بهرهمندی از سنت در مباحث اعتقادی و نیز در تبیین احکام و جزیئات)، شروط پذیرش روایت) جمع آوری و فارغ از ارزیابی صحت، واکاوی شده است. از تفاوت و تناقض بین آراء، عدم پایبندی به مبانی، خطا در بکارگیری رویکردها و تغییر نظرات در طول حیات فکریشان، سستی مبانیشان به دست میآید و جریان به حساب آوردن آنان را موضوعی قابل تأمل به شمار میآورد.
زینب شمس؛ حسین ستار
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 29 مرداد 1402
چکیده
در قرن معاصر؛ نیازها و شرایط سیاسی- اجتماعی ایران موجب شد با تأثیرپذیری از افکار جمال‌الدین اسدآبادی، جریانی به نام"قرآنیان شیعه" در ایران شکل گیرد که بارزترین مشخصه‌ی آنان، کنار نهادن سنت است. موضوع قرآنیون شیعی کمتر مورد توجه پژوهش‌گران قرار گرفته است، مطالعه آثار آنان نشان می‌دهد جایگاه سنت در دیدگاه آنان با سایر قرآنیون ...
بیشتر
در قرن معاصر؛ نیازها و شرایط سیاسی- اجتماعی ایران موجب شد با تأثیرپذیری از افکار جمال‌الدین اسدآبادی، جریانی به نام"قرآنیان شیعه" در ایران شکل گیرد که بارزترین مشخصه‌ی آنان، کنار نهادن سنت است. موضوع قرآنیون شیعی کمتر مورد توجه پژوهش‌گران قرار گرفته است، مطالعه آثار آنان نشان می‌دهد جایگاه سنت در دیدگاه آنان با سایر قرآنیون متفاوت است. از آنجا که خوانش‌های نو و رویکردهای تأمل برانگیزی که از تفکر قرآن منهای سنت ناشی می-شود، حواشی بسیار به همراه دارد، شایسته آمد در فضای علمی و به دور از هرگونه اتهام و سوگیری، دیدگاه قرآنیون اهل سنت و قرآنیون شیعی نسبت به سنت، مورد بررسی قرار گیرد. در این نوشتار که مطالب آن فارق از ارزیابی آراء قرآنیون، با تتبع در آثارشان به روش کتابخانه‌ای تهیه شده است، ابتدا ادله‌ی مشترک و خاص هر دو جریان قرآنیون اهل سنت شیعی در فروکاست نقش سنت جمع آوری و دسته‌بندی شده و سپس عملکرد و پایبندی به ادله مطرح از سوی قرآنیون شیعی در مواجهه با سنت مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایج نشان می‌دهد کمیّت و کیفیّت ادله آنان با یکدیگر فاصله بسیار دارد، بسیاری از ادله مطرح شده از سوی قرآنیون اهل سنت، از نظر قرآنیون شیعی مردود است چرا که با باور‌های بنیادین شیعی تعارض دارد. ادله قرآنیون شیعی بیشتر متوجه پالایش سنت و محوریت قرآن با انگیزه دفاع از دین است و هرگز موجب کنار نهادن سنت، حتی در اظهارات قرآنیون شیعی نشده است، لذا نمی‌توان به صرف قرآنی خواندن آنان، دیدگاهشان را به سنت انکاری تلقی کرد.
زهرا نبئی؛ فروغ پارسا
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 29 فروردین 1403
چکیده
کریستوف لوکزنبرگ (Christoph Luxenberg)، نام مستعار نویسندة کتاب خوانش سیروآرامی The Syro-Aramaic Reading of the Koran)) از قرآن است که ادعا کرده در زمان نزول قرآن، زبان و خط عربی ماهیت شناخته شده‌ای نداشته و اساساً قرآن به زبان، خط و الفبای سریانی تبلیغ و ترویج شده است. پیش از وی نیز آلفونس مینگانا (Alphonse Mingana) به وجود خاستگاهی سریانی برای زبان و خط قرآن قایل شده ...
بیشتر
کریستوف لوکزنبرگ (Christoph Luxenberg)، نام مستعار نویسندة کتاب خوانش سیروآرامی The Syro-Aramaic Reading of the Koran)) از قرآن است که ادعا کرده در زمان نزول قرآن، زبان و خط عربی ماهیت شناخته شده‌ای نداشته و اساساً قرآن به زبان، خط و الفبای سریانی تبلیغ و ترویج شده است. پیش از وی نیز آلفونس مینگانا (Alphonse Mingana) به وجود خاستگاهی سریانی برای زبان و خط قرآن قایل شده بود. خط همواره به مثابه یک پدیده فرهنگی از جنبههای مختلف مورد مطالعه قرار گرفته و به طور خاص دربارة خط عربی از سوی ادیبان و زبانشناسان و نیز باستان شناسان، تحقیقات گستردهای صورت گرفته است. این جستار با تکیه بر مطالعات اندیشمندانی چون رابرت هویلند و با توجه به شواهد باستانشناختی و پیشینة خط عربی، باین نتیجه رسیده که دیدگاههای لوکزنبرگ صرفاً ادعاهای تبلیغاتی علیه اسلام و قرآن کریم بوده و شواهد متعددی برای رد و نقد لوگزنبرگ در اختیار پژوهش‌گران قرار دارد.
سکینه گنج خانلو؛ محسن بدره
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 29 فروردین 1403
چکیده
یکی از اساسی ترین مقوله های حیات بشری مسأله‌ی زنان است به میزان توجه به موضوع زنان، جامعه از سلامت و پویایی و تعالی برخوردار میگردد و بدون اهتمام و تلاش به مسایل این گروه امکان برخورداری از نسلی سالم، خلاق پرتحرک و پویا وجود ندارد ؛ چرا که زنان نیمی از پیکره‌ی جامعه هستند و تأثیری مستقیم در سعادت و شقاوت نیم دیگر این پیکره دارند لذا ...
بیشتر
یکی از اساسی ترین مقوله های حیات بشری مسأله‌ی زنان است به میزان توجه به موضوع زنان، جامعه از سلامت و پویایی و تعالی برخوردار میگردد و بدون اهتمام و تلاش به مسایل این گروه امکان برخورداری از نسلی سالم، خلاق پرتحرک و پویا وجود ندارد ؛ چرا که زنان نیمی از پیکره‌ی جامعه هستند و تأثیری مستقیم در سعادت و شقاوت نیم دیگر این پیکره دارند لذا پرداختن به سیمای زن در آثار بسیاری از شاعران و نویسندگان دیده میشود زن به مثابه‌ی حقیقتی محض در سخن آنها تجلى بسیاری از اسطوره ها، مضامین و معانی وسیع همچون زیبایی عشق و نیمه ناتمام روح آدمی بوده است. از جمله نویسندگانی که توجه به موضوع زن و ترسیم سیمای زن در آثارش در ادبیات معاصر بسیار بارز است، نوال سعداوی و زینب الغزالی می باشد. به نظر این دو ، دلیل اصلی اسارت و زیر دست بودن زن عرب را مولود نظام طبقاتی مرد سالاری است. سعداوی و زینب الغزالی با طرح مسأله‌ی زن، آن هم از دیدگاه جنسی که کمتر کسی به آن پرداخته بود ابداع کننده بحث جدیدی در بین محافل بوده اند. آنها با ارتباط دادن این مسأله به دیگر جنبه های زندگی، اجتماعی گستره‌ی پهناوری را در چارچوب های نظری خودشان گنجاندند. در این تحقیق با روش تحلیلی توصیفی و به شیوه تطبیقی بررسی جایگاه زن در اسلام از منظر این دو خواهیم پرداخت و نکات اشتراکی آن دو که عبارتند از: سکسوالیته و بعد جنسی،زن و بیولوژی،زن و روان شناسی،زن و جامعه، زن و جنسیت و نقاط افتراقی اندیشه های آنها که شامل موارد زیر می شود: زن و آزادی و زن دین و اخلاق را روشن خواهیم ساخت.